120-lecie istnienia OSP Busko-Zdrój (foto)

Jubileusz rozpoczął się od sformowania szyku jednostek przed Urzędem Miasta, przemarszem ulicami Buska pod remizę na ulicę Partyzantów, gdzie została oficjalnie otwarta wyremontowana jej część.


Po intencyjnej mszy świętej odprawionej w kościele p.w. Najświętszej Marii Panny przez kapelana strażaków ks. Tadeusza Szlachtę, paradny przemarsz przez centrum miasta prowadzony przez orkiestrę dętą Ochotniczej Straży Pożarnej w Wiślicy na powrót pod magistrat, gdzie rozpoczęła się druga część jubileuszu. Na wstępie po odebraniu meldunku przez prezesa Zarządu Powiatowego OSP RP w Busku-Zdroju Jerzego Kolarza o rozpoczęciu uroczystości oficjalnej, wciągnięciu flagi państwowej na maszt i odegraniu hymnu państwowego, powitaniu gości przez prezesa jubilatki dh Jerzego Oknińskiego zaprezentowana została historia jednostki.


Minione 120 lat istnienia i aktywnego działania Ochotniczej Straży Pożarnej w Busku-Zdroju to zapewne jeden z najciekawszych okresów historii miasta. Mieszkańcy Buska, zdając sobie dokładnie sprawę jak wielką gwarancją bezpieczeństwa dla ochrony ich mienia jest posiadanie własnej Straży Ogniowej, postanowili wszelkimi siłami jednostkę taką w Busku zorganizować. Pierwsza notatka o jej założeniu znajduje się w Państwowym Wojewódzkim Archiwum w Kielcach i pochodzi z roku 1896. Dokumenty te pisane są w języku rosyjskim. W roku 1900 powstał w Busku „Komitet Organizacyjny Ochotniczej Straży Pożarnej” liczący 9 członków. Na czele tego Komitetu stał młody pełen energii i temperamentu mistrz ślusarski w Państwowym Uzdrowisku w Busku-Zdroju –Karol Pawłowski. Pozostałymi członkami komitetu byli: Michał Żelichowski – nauczyciel 3 klasowej szkoły w Busku, Jan Wrzesiński – sekretarz sądu w Busku, Mieczysław Pytlewski – mistrz ślusarski, Władysław Sikorski – naczelnik poczty w Busku, Władysław Dąbrowski – obrońca sądowy, Edward Sędek – kupiec, Jan Król – znany działacz ludowy, poseł na sejm w 1928 roku, Wincenty Majewski – właściciel willi „Sulisławianka”.

Pierwsze zebranie członków Ochotniczych Straży Pożarnej odbyło się w dniu 26 listopada 1901. Wybrano wówczas pierwszy Zarząd. Prezesem został wybrany dr. medycyny Dyrektor Uzdrowiska w Busku Szymon Isajew. Członkami dr. Stanisław Jasiński, dr. Józef Radziszewski. Zastępcami Witold Kuczkowski – sędzia buskiego sądu, Antoni Sulimierski – lekarz szpitala św. Mikołaja.

Pierwszym naczelnikiem został wybrany Karol Pawłowski, zaś jego zastępcą Kacper Czerwiński. Na gospodarza wybrano Wincentego Majewskiego.

Po tym historycznym zebraniu członkowie jednostki, mimo, że nie mieli jeszcze dostatecznej ilości sprzętu strażackiego ćwiczyli musztrę w swoich ubraniach cywilnych, zapoznawano się z regulaminami, posługiwaniu podstawowym sprzętem strażacki itp. 9 września 1902 roku nadeszła radosna wiadomość z Kielc. Jednostka została oficjalnie zarejestrowana przez ówczesnego Gubernatora. Było to wielkie wydarzenie dla mieszkańców a w szczególności dla ludzi młodych, którzy chętnie przystępowali do jednostki strażackiej. Wówczas, na ogólną liczbę mieszkańców Buska tj. 4300 obywateli, do Straży wstąpiło 80 młodych ludzi. Strażacy ci dzielili się w pierwszym okresie funkcjonowania zorganizowanej już jednostki na następujące oddziały: topornicy, ratownicy, sikawkowi, wodnicy i oddział ochronny.

Na zakup sprzętu i umundurowania członkowie organizują loterie fantowe, zbiórki pieniędzy od ofiarnych mieszkańców oraz dają występy teatralne dla społeczeństwa buskiego.


W roku 1904 jednostka wyjeżdżała już do pożarów, gdyż była w posiadaniu wozu konnego wyposażonego w sprzęt strażacki. Posiadanie takiego wozu oraz dwóch sikawek ręcznych stawiało OSP w Busku w rzędzie straży nowoczesnych. Stanowiło wyraz wielkiej dumy, zarówno strażaków jak i mieszkańców Buska. Pierwsza inwentaryzacja sprzętu i umundurowania miała miejsce w 1906 roku. Ogólna wartość sprzętu wynosiła wówczas 1356 rubli. Jednostka bierze udział w akcjach ratunkowych wielu groźnych pożarach jak chociażby ten w 1910 roku w Stopnicy, gdzie walnie przyczyniła się do skutecznego jego zdławienia. W mieście do największych pożarów należy zaliczyć pożar w 1912 roku gdzie spłonęło kilka budynków i stodół północnej ściany ulicy Kilińskiego. Przybyły wówczas z pomocą straże z Chmielnika, Stopnicy i Pińczowa. Po tym pożarze i akcji ratunkowej ludność miasta zebrała pieniądze i zakupiła trzecią ręczną sikawkę oraz kilka odcinków węża.

W czasie I wojny światowej w okresie toczących się walk o Busko, jednostka OSP z narażeniem życia gasiła pożary zabudowań w różnych częściach miasta. Nie zrażały ich wybuchy pocisków artyleryjskich, które wybuchały w pobliżu palących się domów. Pod płaszczykiem Ochotniczej Straży Pożarnej powstaje w 1915 roku P.O.W. (Polska Organizacja Wojskowa), której założycielem i komendantem był Józef Piłsudski. W czasie odwrotu wojsk austriackich, zatrzymują i rozbrajają jeden z oddziałów. Wszyscy członkowie P.O.W. należeli do Ochotniczej Straży Pożarnej. Pod szyldem tej organizacji prowadzili ćwiczenia z musztry i ćwiczenia w terenie. W dniu 11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość.

Następne ważne wydarzenie w historii jednostki to dzień 3 maja 1926 roku. Podczas obchodów 135 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja – buska straż otrzymuje sztandar. Przekazanie go odbyło się w obecności władz powiatowych i miejskich oraz licznie zgromadzonego społeczeństwa Buska. Ta doniosła uroczystość została uwieczniona na fotografii, która do dziś zdobi na honorowym miejscu ścianę świetlicy.

W kolejnych latach członkowie niosą pomoc w wielu klęskach żywiołowych jak pożary i powodzie. Do największych powodzi na szeroką skalę prowadzonej akcji ratunkowej można zaliczyć powódź w 1934 roku po wylewie Wisły. Za ofiarną pracę z w trakcie tego groźnego żywiołu buska jednostka otrzymała pochwałę. Ostatnie lata okresu międzywojennego od roku 1935 do 1939 były latami wytężonej pracy strażaków-ochotników. W roku 1936 Ochotnicza Straż Pożarna otrzymuje od Rady Miasta plac na budowę remizy między ulicami Kilińskiego i Kościuszki (plac gdzie usytuowany jest dziś budynek byłego Buskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego). Mając własny plac i materiały rozważano różne koncepcje budowy w tym także funkcjonalności tego miejsca pod potrzeby straży ogniowej. Budowa remizy nie doszła do skutku, gdyż wszystkich zaskoczyła wojna w 1939 roku.


Wybuch II wojny światowej przerwał działalność OSP w Busku-Zdroju. Wznowiono ją dopiero w październiku 1940 roku. Straż liczyła wówczas 3 oficerów, 7 podoficerów i 21 szeregowych. W 1942 roku naczelnikiem został Stefan Mazurkiewicz, a stan kadry powiększył się do 75 osób. Większość strażaków aktywnie uczestniczyła w działalności organizacji podziemnych, szczególnie w Armii Krajowej. W 1941 roku dzięki ofiarności i wyszkoleniu buskich strażaków ocalał magazyn broni i amunicji A.K. mieszczący się na Nadolu. W latach 1943-44 polegli na polu chwały w walce z hitlerowcami druhowie: Władysław Piotrowski, Zdzisław Zemła, Julian Dytkowski, Zygmunt Kendra, żołnierze A.K. 22 czerwca 1947 roku w obecności władz powiatowych i miejskich oraz licznie zebranej ludności miasta został przekazany uroczyście, odnowiony sztandar przechowany w czasie zawieruchy wojennej. W końcu 1947 roku przy wydatnej pomocy społeczeństwa buskiego zakupiono mocno wyeksploatowany samochód ciężarowy marki „Guj”. Po wykonaniu kapitalnego remontu wóz ten służył jednostce do gaszenia pożarów. W 1948 roku zostaje przekazany przez Komendę Powiatową OSP samochód marki „ Ford”, który został przerobiony w Mielcu na strażacki samochód gaśniczy. Mając na stanie takie auto buska jednostka, jako pierwsza w powiecie stopnickim posiadała najnowocześniejszy strażacki samochód gaśniczy. 25 sierpnia 1950 roku wybucha groźny pożar w sanatorium dziecięcym „Górka”. W akcji gaszenia pożaru bierze oprócz tej jednostki kilka pobliskich oraz Straż Zawodowa z Kielc. 20 sierpnia 1958 roku zmarł długoletni Powiatowy Komendant OSP major pożarnictwa Wacław Hiżycki. Po jego śmierci komendantem zostaje jego dotychczasowy zastępca podporucznik pożarnictwa Radosław Kałamaga, który daje się poznać jako młody, energiczny oficer i pełen temperamentu oraz polotu działacz społeczny.

W drugiej połowie 1948 roku następuje dokończenie budowy świetlicy strażackiej w nowym miejscu przy ul. Partyzantów. Dalsza jej rozbudowa ma miejsce aż do roku 1958. W całości koszty tej inwestycji ponosi ówczesne Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Busku-Zdroju. 15 września 1960 roku założona zostaje w Busku-Zdroju Zawodowa Straż Pożarna. Część sprzętu będącego własnością OSP zostaje przekazana dla nowo formującej się jednostki. Następuje okres dobrej współpracy między strażakami ochotnikami i strażakami zawodowymi. Dzięki staraniom prezesa Czesława Gołębiowskiego w październiku 1963 roku powstaje Młodzieżowa Drużyna przy jednostce ochotniczej i istnieje ona aktywnie działając do roku 1972.  W roku 1970 roku następuje przekazanie nowego sztandaru dla jednostki OSP.


Pod koniec lat 70-tych wobec przejęcia większości zadań ochrony ppoż., ratowniczych, całodobowego zabezpieczenia alarmowego w przypadku zdarzeń, buska OSP zaczęła tracić na znaczeniu i podupadać z powodu małego zainteresowania przez społeczeństwo i napływu młodzieży w jej szeregi. Zdecydowanie większym prestiżem cieszyła się zawodowa tam zwrócona była uwaga młodych ludzi. Dalszą działalnością straży ochotniczej zajmuje się praktycznie Zarząd OSP kierowany przez prezesa Zdzisława Osińskiego, który wynajmuje sale świetlicy na różne uroczystości.

W roku 1980 ginie stary sztandar ofiarowany przez społeczeństwo miasta Buska-Zdroju. Kradzież ta była i jest dla strażaków wielką i niepowtarzalną stratą, gdyż tyle poświęcenia i trudu włożyli ojcowie i dziadkowie w jego fundację a także fakt, iż utrata sztandaru kładzie się cieniem na jednostce. Po kilkuletniej bezczynności i okresowym braku aktywności pod koniec maja 1981 roku następuje napływ nowych młodych członków. Ta grupa, potrafiąca się zorganizować w zagospodarowaniu majątku, ćwiczeniach specjalistycznych, pracy społecznej zaczęła powoli odnosić sukcesy – tu między innymi w zawodach sportowo-pożarniczych gdzie na 17 jednostek startujących zajmują pierwsze miejsce po 8 latach nieobecności. W roku 1990 znaczną część członków Zarządu to ludzie młodzi, którzy angażują się w pracę społeczną i sukcesywnie odbudowują znaczenie tej OSP oraz jej miejsca w środowisku lokalnym.

W ostatnich latach Zarząd OSP wydatkował pokaźną sumę pieniężną dzięki operatywności skarbnika dh. Władysława Gałązki na następujące cele: wykonanie elewacji zewnętrznej budynku, wyminę instalacji CO i okien, remont kapitalny kuchni i zakup pełnego zestawu naczyń kuchennych, doprowadzenie sieci gazowej do budynku, remont elewacji wewnątrz świetlicy, wymiana instalacji elektrycznej, położenie płytek ceramicznych w salach świetlicy.

Fundusze te zdobywano poprzez wynajem sali na wesela i inne uroczystości. W roku 2000 szeregi OSP zasila 14 nowych członków, w większości są to strażacy z Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej z Buska-Zdroju. Od tego czasu następuje dalszy rozwój jednostki, która zdobywa na zawodach sportowo - pożarniczych miejsca na podium.


W roku 2007 wykonano remont kapitalny dachu remizy. Rok później nową elewację zewnętrzną oraz wymieniono wszystkie okna i założono rolety.

W roku 2010 zarząd podejmuje decyzję o dalszej rozbudowie strażnicy. Wykonano dokumentację i w 2012 roku przystąpiono do budowy garażu oraz nowej świetlicy OSP.

Dzięki pomocy Urzędu Miasta i Gminy oraz Burmistrza MiG w Busku-Zdroju Waldemara Sikory obiekt zostaje wybudowany i wykończony. W dalszym ciągu Zarząd zamierza wyposażyć budynek, jako świetlicę oraz dążyć do zwiększenia gotowości bojowej jednostki.

W ciągu 120 lat swego istnienia Ochotnicza Straż Pożarna w Busku-Zdroju niejednokrotnie dawała dowody swej patriotycznej postawy. Była przez wiele lat aż do utworzenia w mieście jednostki zawodowej istotnym gwarantem bezpieczeństwa nie tylko przeciwpożarowego, ale także zgodnie z wymogami czasu w innych zakresach ratowniczych. Obecnie mając w składzie osobowym doświadczonych strażaków pozostaje w odwodzie operacyjnym Państwowej Straży Pożarnej.


W uroczystościach jubileuszowych wzięli udział goście honorowi z wicewojewodą świętokrzyskim Andrzejem Bętkowskim na czele, władze miasta i powiatu, przedstawiciele służb mundurowych i wierni przyjaciele strażaków, szefowie firm, zakładów z terenu miasta współpracujących i wspomagających działalność i PSP i OSP Busko. W trakcie uroczystości grupa strażaków udekorowana została medalami i odznaczeniami: Złotym Znakiem Związku OSP RP, jednym z najwyższych odznaczeń resortowych wyróżnieni zostali: dh Jan Kołodziej - OSP Szaniec, dh Czesław Owczarczyk - OSP Żerniki Górne, dh Jan Janik - OSP Szaniec. Druhowie z OSP Busko, jednostki – jubilatki, za aktywność i efekty pracy na rzecz pożarnictwa wyróżnieni zostali Medalami za Zasługi dla Pożarnictwa. Odebrali je: Złoty - dh Michał Borusiński, dh Józef Jaskulski, dh Mirosław Wieczorek, Srebrny - dh Zbigniew Domagała, dh Tomasz Olszewski, dh Arkadiusz Zabłotny, Brązowy - dh Mateusz Baryła, dh Maciej Borowiec, dh Antoni Gołębiowski. Odznaki „Za wysługę lat służby w OSP” odebrali: 35 lat – dh: Jerzy Okniński, Zbigniew Gradzik, 30 lat – dh Janusz Rozborski, 25 lat – dh Zdzisław Janik, 15 lat – dh: Stefan Pawełczyk, Jan Zając, Arkadiusz Zabłotny, Wiesław Wiewióra, Kazimierz Zabłotny, Krzysztof Trzeszkowski, Zbigniew Schabowski, Marek Lis, Jan Kostyra, Sławomir Karwat, Paweł Jewiarz, Marcin Jaskulski, Grzegorz Jankowski, Józef Jaskulski, Jan Dziadek, Zbigniew Domagała, Michał Borusiński, Robert Czerw, Jerzy Służalski, 10 lat – dh: Mateusz Gradzik, Tomasz Zabłotny, Karol Grusiecki, Tomasz Olszewski, Przemysław Rajca, 5 lat – dh: Mateusz Baryga, Antoni Gołębiowski, Fabian Wojtacha, Łukasz Borycki, Paweł Miśta, Maciej Boronia, Przemysław Tomczyk, Michał Marek, Mateusz Górecki.

Defilada jednostek zakończyła tą podniosłą dla środowiska strażackiego gminy i powiatu uroczystość.

tekst i foto Robert Gwóźdź